Tsunami Erken Uyarı Sistemi Kuruldu

5 Kasım 2019 Dünya Tsunami Farkındalık Günü'nde Muğla İl AFAD Müdürlüğü'nün koordinasyonuyla Bodrum'da bir araya gelen Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, Bodrum Kaymakamlığı, Bodrum Belediye Başkanlığı ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bodrum Kaymakamlığı'nda tsunami tatbikatı gerçekleştirdi. Tsunami afetine hazırlık için bugüne kadar yapılan çalışmaların değerlendirildiği ve mevcut eksikliklerin ortaya konulduğu tatbikatın hedefleri arasında, belirlenen eksikliklerin giderilmesine yönelik bir eylem planı oluşturulması da bulunuyor. 

Kıyı bölgelerinde 40 cm'ye varan tsunamiye neden olan 21 Temmuz 2017'deki Bodrum-Kos depreminden sonra, özellikle Doğu Akdeniz'de yakın alan tsunami erken uyarı çalışmalarının önemi yeniden gündeme geldi. Modelleme çalışmaları, Bodrum-Kos için oldukça gerçekçi bir senaryo olarak kabul edilen Mw 6.8 büyüklüğündeki bir depremin 21 Temmuz 2017'de gözlemlenen değerlerin iki katı yüksekliğinde tsunamiye yol açabileceğini gösteriyor. 

21 Temmuz 2017 Bodrum depremi deneyiminden yola çıkarak Avrupa Komisyonu Birleşik Araştırmalar Merkezi'nin desteği ve Bodrum Kaymakamlığı, Bodrum Belediye Başkanlığı, Muğla İl AFAD Müdürlüğü ve diğer yerel paydaşların iş birliğiyle 2018 yılı sonunda bir araya gelen Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Bodrum'a yönelik tsunami farkındalığı ve hazırlığı için pilot bir çalışma başlatılar. KRDAE koordinatörlüğünde bir yıl süren bu çalışmalar kapsamında, Bodrum'da ilgili kurum ve kuruluşların temsilcilerinin katılımıyla toplantılar düzenlendi, bilimsel çalışmalar üzerinden çeşitli deprem ve tsunami senaryoları değerlendirildi, yüksek çözünürlüklü su baskını haritaları ve tsunami tahliye güzergahlarının tayini, pilot bir deprem gözlem ve tsunami erken uyarı sistemi kurulumu için gereksinimler belirlendi. Bu çalışmalar sonucunda Bodrum Marina'da deniz seviyesi gözlem istasyonu kuruldu ve kurulumu tamamlanan iki adet sismometrenin erken tsunami uyarısı için kullanıma yönelik testler de devam ediyor. 

Bodrum'da yapılan masabaşı tsunami tatbikatının ardından Gümbet Flora Otel’de bir basın açıklaması gerçekleştirildi. Açılış konuşmasını yapan Bodrum Kaymakamı Bekir Yılmaz, Bodrum’da 2017 yılında yaşanan depremin az hasarla ve can kayıpsız atlatılmasında yapı stokunun öneminden bahsederek şunları dile getirdi:

“O deprem uzmanlar tarafından değerlendirildi. Deprem değerlendirilirken tsunami konusunda neler yapılabileceği de istişare edildi. Avrupa Birliği destekli hazırlanan bu proje ile Bodrum’da da tedbirli olmakta fayda var anlayışı ile başka yerlere de örnek olsun diye bir tatbikat ve önleyici tedbirler alınması ile ilgili çalışmalar yapıldı. Bodrum Marina’da da bir uyarı sistemi kuruldu. İşin mantığı şu; bir sistem kuruyorsunuz, sudaki çekilmeyi tespit etmek suretiyle sizi yaklaşık 10-15 dakika önce uyarıyor. Böylece kıyıdaki can ve mal kayıplarını önlemeye yönelik tedbirleri daha önce alabiliyorsunuz. Biz bugün Bodrum’da büyük afet yaşanmış gibi tatbikatla, alınan tedbirler, organizasyon, kurumların birbirleri ile olan işbirliği konusunda bir tatbikat yaptık. İnşallah öyle büyük depremler yaşanmaz ama biz tedbirimiz alalım, takdiri Allah’a bırakalım.”

Kaymakam Yılmaz, “Bu bir bilinçlendirme çalışması. Tsunami veya afet, biz önceden hazırlıklı olursak, eğitimli olursak, böyle bir afet anında nasıl davranacağımızı bilirsek mümkün olan en az zararla olayı atlatabiliyorsunuz. Onun için bilinçli olmak önemli” şeklinde konuştu.

BU KAPSAMDA TÜRKİYE’DE GERÇEKLEŞTİRİLEN İLK PROJE

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener ise yaptığı konuşmada şu ifadelere yer verdi:

“2017 yılında olan depremde ufak çaplı tsunami olsa dahi bu konuda farkındalığı yaratmak için böyle bir proje başlattık. Bu tatbikatın yapılma amacı biz yarın büyük bir tsunami bekliyoruz demek değil. Nasıl yangın tatbikatı yapıyorsak, ne zaman olacağını bilmediğimiz olaylarla ilgili önlem almak gerekiyor. Bu da bu kapsamda Türkiye’de gerçekleştirilen ilk proje. Böyle bir pilot proje ile de tsunami konusunda nasıl adımlar atacağımızın planını yapmış bulunuyoruz. Bütün paydaşlar bu tatbikatımızın içindeydi. Dakikası dakikasına uyarı mesajları yollandı, her kurum üstüne düşen vazifeyi yaptı. Başarılı bir tatbikattı.”

Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden Prof Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner de tatbikatın örnek bir tatbikat olduğunu ifade etti. 

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Bodrum Last Miles Projesi Koordinatörü Dr. Öcal Necmioğlu da “Tatbikatta 2017 depreminin psikolojik anlamda daha detaylı resminin çıkarılması sağlandı. Tsunami baskı bölgeler ve haritaları yapıldı. Bu beklide Akdeniz coğrafyasında ilk örneği teşkil eden çalışmalardır. Bizim Pasifik ve Hint Okyanusu’nda gördüğümüz gibi olaylardan Bodrum’da ve Türkiye’de bahsetmiyoruz.  Bodrum’da marinada bazı cihazlar kurduk. Bu bir pilot çalışmadır. Bununla ilgili testleri yapıyoruz. Biz bununla ilgili testleri yapıyoruz. Böyle bir çalışma nasıl yapılır, bilimsel anlamda sürdürülebilirliği nasıl sağlanır, teknik gereksinimleri nelerdir, bunları netleştirmeye çalışıyoruz.”

Bodrum Belediye Başkan Yardımcısı Emel Çakaloğlu da proje ve tatbikatta emeği geçenlere teşekkür etti. 

Toplantıda Avrupa Birliği Birleşik Araştırma Merkezi Temsilcisi Dr. Alessandro Annunziato, Muğla İl AFAD Müdürü Temel Kışlal, Kandilli Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi Müdürü Dr. Doğan Kalafat da konuşma yaptılar. 

Toplantıda konuşmacılar Pasifik ve Hint Okyanusu’nda meydana gelen tsunamilerin fay hatları ve Bodrum çevresindeki adalar sebebiyle Bodrum’da yaşanmayacağını ifade ettiler. Toplantı sonunda emeği geçenlere teşekkür plaketi verildi. 

KRDAE'NİN TSUNAMİ AFETİNE YÖNELİK ÇALIŞMALARI 

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstütüsü çatısı altında faaliyet gösteren Bölgesel Deprem-Tsunami izleme ve Değerlendirme Merkezi (BDTIM), 7/24 operasyonel çalışan ve ilgili ulusal kurum ve kuruluşlara Deprem Bilgi Mesajı ve Tsunami Erken Uyarısı veren akreditasyon sahibi bir merkez olarak 2012 yılından beri çalışmalarını sürdürüyor. Merkez, UNESCO Hükümetlerarası Oşinografi Komisyonu Kuzeydoğu Atlantik, Akdeniz ve Bağlantılı Denızler için Tsunami Uyarı ve Zararlarını Azaltma Sistemi Hükümetler Arası Eşgüdüm Grubu (ICG/NEAMTWS) çatısı altında Ulusal Tsunami Uyarı Merkezi olarak çalışıyor ve Karadeniz, Ege ve Doğu Akdeniz'i kapsayan sorumluluk alanlarında meydana gelen tüm depremleri ve bu depremler sonucu oluşan su seviyesi değişimlerini gözlemliyor. 151 yıllık köklü geçmişi ve bilimsel araştırma altyapısıyla KRDAE, NEAMTWS çatısı altında Tsunami Hizmet Sağlayıcı ve Ulusal Tsunami Uyarı Merkezi olarak tsunami afetiyle ilgili çok boyutlu çalışmalarına tüm yerel, ulusal ve uluslarası kurum ve kuruluşlarla iş birliği içinde devam ediyor.