7 Yıl Götürülen Eserleri Araştırdı

İnşaat Mühendisi ve araştırmacı yazar Yaşar Yılmaz, ömrünün 7 yılını Anadolu’dan yurtdışına götürülen eserlere adadı. Dünyanın birçok ülkesini gezerek Anadolu’dan götürülen eserlerin izini süren Yılmaz, araştırmaları sonunda büyük çoğunluğu 1840-1922 yılları arasında, Anadolu'nun çeşitli bölgelerinden, farklı yöntemlerle götürülmüş, günümüzde Avrupa ve ABD'deki müzelerde sergilenen tarihi eserlerin, bugüne dek hazırlanmış en kapsamlı envanterini sunan Anadolu'nun Gözyaşları isimli kitabı çıkardı. 

BAZI ESERLER EMANET VERİLMİŞ, BUGÜNE KADAR DA KİMSE İSTEMEMİŞ

Araştırmalarına devam eden Yaşar Yılmaz, Kent Haber’e açıklamalarda bulundu. Kitabın 4’üncü baskısının yapıldığını aktaran Yılmaz, şunları dile getirdi:

“Bu çalışma yaklaşık 7 yıl sürmüştü. Amerika, Avrupa, Rusya’daki tarihi eserlerimizin tespiti, envanter numaralarıyla kaydı yapıldı. Biliyorsunuz halkımız tarihi eserlere karşı biraz yabancı ama git gide tarih ve tarihi eser bilinci oturtmaya çalışıyoruz. Türkiye’nin her yeri ören yeri olduğu için bu eserler her yerden götürülmüş. Örneğin Bodrum’dan, Datça Knidos’tan, İzmir’den, Aydın’dan, Gaziantep, İslahiye, Zincirli’den yani Anadolu’nun her yerinden eserlerimiz götürülmüş. 1840 ile 1920’li yıllar arasında yani Cumhuriyetimiz kuruluncaya kadar eser yağması etmiş. Hatta yurtdışında öyle eserler var ki emanet verilmiş, bugüne kadar da kimse istememiş. Bunu yeni Osmanlı arşivinde geçen hafta buldum. Bu arşiv belgeleri yeni kitabımda bunu yayınlayacağım.”

ESERLERİN GERİ GETİRİLMESİ MÜMKÜN

Yurtdışına götürülen bu eserlerin geri getirilmesinin mümkün olduğunu söyleyen Yaşar Yılmaz, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Kılıcınız güçlü olduğu zaman, keskin olduğu zaman eserinizi verirler, aksi halde zayıf ekonomi, itibarsız bir dış siyaset olduğu zaman kimse sözünüzü dinlemez. Size bahane üretirler. ‘Sultan verdi, ferman var’ falan derler. Bunların hiçbiri doğru değil. 1839’da Gülhane Bildirisi imzalanarak zaten Sultanın bütün yetkileri tırpanlanmıştı. Ondan sonra Sultanın yazdığı hiç bir şey geçerli değildir. Çünkü meclis kararı lazım. Böyle bir meclis kararı da yok. Bu, eserlerimizi götürmek için bir bahaneydi.”

Yurtdışına götürülen 84 bin eser tespit ettiğini fakat özel koleksiyonlarla birlikte değerlendirildiğinde 150 bin eserin götürüldüğünü dile getiren Yaşar Yılmaz, “Eser dediğimizde küçücük bir testi değil, koca tapınak da bir eser. 33 metre boyunda 16 metre yüksekliğinde Milet’ten götürülmüş pazaryeri duvarı yeniden Berlin’de monte edilmiş o da bir eser. Los Angeles’taki Getty Villası’nda 6 tane su mermerinden yapılmış esin perisi yontusu var. Keşke bir tanesi bizim müzemizde olsaydı. Bunlar yüzlerce kilo ağırlığında, ta okyanusun öteki köşesine taşınmış.” ifadelerini kullandı.

Bodrum’dan götürülen eserlere de değinen Yaşar Yılmaz, “Bodrum yöresinden götürülen kabartmalar var. Bodrum’a has motifleri olan büyük testiler var. Bildiğiniz gibi British Museum’dan Newton’un taşıdığı aslanlar, panterler ve Amazon savaşçılarının kabartmaları var. Ayrıca 2 at var. At parçaları diyelim, göğsünden yukarısı. Mausolos ve kız kardeşi aynı zamanda eşi Artemisia’nın yontuları var ve mozaikler var."